Co się dzieje z wadium po wygranym przetargu?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zamawiający w przetargach prywatnych oraz publicznych mogą wymagać wniesienia wadium zabezpieczającego w wysokości do 3% wartości szacunkowej zamówienia. Wadium stanowi często warunek konieczny do uczestnictwa w przetargu i jest poświadczeniem gotowości wykonawcy do podjęcia się umowy – w razie przedstawienia wygrywającej oferty i uchylania się od podjęcia umowy, zamawiający ma prawo zachowania wadium jako rekompensaty. Co w praktyce dzieje się z wadium po wygranym przetargu i kiedy zamawiający musi zwrócić je wykonawcy?
Kiedy można otrzymać zwrot wadium?
Prawo zamówień publicznych określa dokładnie dostępne formy i warunki wnoszenia wadium przez wykonawców uczestniczących w przetargu, wskazując m.in. na możliwość wyboru przez wykonawcę najwygodniejszej dla siebie formy. Zamawiający ustala natomiast wysokość wymaganego wadium, mając pełną świadomość tego że wadium przetargowe zawsze podlega zwrotowi, za wyjątkiem określonych w przepisach sytuacji, w tym np. uchylania się od podpisania umowy przez wykonawcę.
Wadium zwracane jest w momencie zakończenia postępowania przetargowego, a więc po wyłonieniu wykonawcy, unieważnieniu postępowania lub w momencie, gdy wycofania się oferenta z przetargu przed upływem terminu składania ofert. Wadium zwracane jest w całości, jeśli zostało wniesione w formie przelewu na konto, lub w formie oryginału dokumentacji gwarancji, jeśli wadium wniesiono w formie gwarancji wadialnej. Należy przy tym zaznaczyć, że zwrot wadium nie następuje automatycznie po zamknięciu przetargu i nie trafia zwykle do wszystkich oferentów w tym samym czasie – w pierwszej kolejności zwrot otrzymują oferenci, którzy wycofali swoją ofertę przez upływem terminu ich składania.
W szczególnych przypadkach wadium może być zwrócone oferentowi w podwójnej wysokości, jeśli to zamawiający zwleka z zawarciem umowy lub odmawia zawarcia umowy z wyłonionym oferentem. Jako, że wadium jest formą zabezpieczenia dla obydwu stron przetargu, w przypadku problemów po stronie zamawiającego oferent ma prawo zażądać zwrotu wadium w podwójnej wysokości, albo zwrotu wniesionego wadium i naprawienia powstałej szkody. Zasada ta obowiązuje wyłącznie dla wadium wpłaconego w formie pieniężnej. Jeśli wadium było wniesione w formie gwarancji wadialnej bankowej lub ubezpieczeniowej, a winę za brak zawartej umowy ponosi zamawiający, oferentowi przysługuje rekompensata odpowiadająca wartości wniesionego przez niego wadium.
W jakich sytuacjach zamawiający może powstrzymać się od zwrotu wadium?
Wykonawcy uczestniczący w przetargach publicznych muszą mieć pełną świadomość możliwości nieotrzymania zwrotu wadium, jeśli w trakcie składania oferty przetargowej nie dysponują dokumentami wymaganymi w postanowieniach Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia, a także jeśli będą unikali podpisania umowy pomimo spełnienia warunków zamówienia i przedstawienia najbardziej korzystnej, zwycięskiej oferty.
W pierwszym z przypadków, podstawa do zatrzymania wadium zachodzi wyłącznie w przypadku zawinionego zaniechania złożenia żądanych dokumentów przez wezwanego wykonawcę. W praktyce, zgodnie z aktualnym stanem prawnym, zamawiający otrzyma wadium wraz z odsetkami jeśli wykonawca nie złożył, z przyczyn od siebie zależnych, wymaganych dokumentów lub oświadczeń na wezwanie zamawiającego i tym samym uniemożliwił wybranie złożonej przez siebie oferty jako najkorzystniejszej.
Jeśli wszystkie dokumenty zostały przez wykonawcę dostarczone, a jego oferta wybrana jako najkorzystniejsza, zamawiający będzie miał prawo zatrzymania wadium wraz z odsetkami jeśli wykonawca odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie, nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy lub jeśli zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.
