Food froud – najczęściej spotykane oszustwa i zafałszowania żywności oraz jak im zapobiegać
Pojęcie „food fraud” nie jest powszechnie znane, a jest to duży błąd. Odnosi się ono bowiem do praktyk stosowanych przez niektórych producentów żywności. Fałszowanie produktów przeznaczonych do spożycia, które są wpuszczane na rynek to poważny problem, z którym trzeba skutecznie walczyć. Warto nieco bliżej przyjrzeć się najczęściej występującym oszustwom oraz praktykom, jakie są stosowane.
Na czym dokładnie polega food fraud?
Food fraud to wprowadzanie do powszechnego obrotu produktów spożywczych, które są niezgodne z przepisami dotyczącymi jakości, bezpieczeństwa lub wartości odżywczych oraz deklaracją producenta, którą do nich dołączył. Jest to celowe działanie, które ma na celu zatajenie prawdy przed konsumentami. Producenci żywności robią to głównie w celu osiągnięcia większych zysków. Zdają sobie bowiem sprawę z tego, że gdyby podali faktyczny skład czy wartości odżywcze, to te produkty nie sprzedawałyby się równie dobrze. Są to działania niezgodne z prawem i nie powinny mieć one miejsca. Mogą bowiem stanowić poważne zagrożenie dla nieświadomych producentów.
Kiedy produkt spożywczy jest zafałszowany?
Zgodnie z przepisami ustawy o Bezpieczeństwie żywności i żywienia o zafałszowanej żywności można mówić wtedy, gdy jego skład lub właściwości są zmienione, a konsument nie został o tym poinformowany we właściwy sposób. O takiej sytuacji można mówić także wtedy, gdy dodano lub odjęto składnik, który wpłynął na zmniejszenie wartości odżywczej.
Fałszowanie żywności polega również na dokonywaniu różnego rodzaju zabiegów, które mają na celu ukryć rzeczywisty skład produktu spożywczego lub wpłynęły na niego w taki sposób, że swoim wyglądem nadal przypomina ten o należytej jakości.
Food fraud to także podawanie nazwy, składu, daty i miejsca produkcji oraz terminu przydatności, które są niezgodne z prawdą lub nie właściwie oznakowane. Jest to uznawane za celowe wprowadzanie konsumentów w błąd.
Bez względu na to, czy fałszowana żywność stanowi zagrożenie dla konsumentów, są to niedozwolone praktyki. Jest to działanie niekorzystne także pod względem mechanizmów rynkowych, gdyż skłania odbiorców do wyboru konkretnego produktu, którego skład jest tylko potencjalnie lepszy od konkurencji.
Jakie produkty spożywcze są najczęściej fałszowane?
Lista produktów spożywczych, które są chętnie fałszowane, jest dosyć długa. Jednymi z nich są soki owocowe. Nieuczciwe praktyki są najczęściej związane z zatajonym dodawaniem do nich cukrów czy kwasów organicznych. Dość często zdarza się także, że są one nadmierne rozcieńczane wodą. Niektórzy producenci określają także, że został wyprodukowany tylko z konkretnych owoców, a w rzeczywistości są do niego dodane także inne gatunki.
Inne produkty, które również dość często są fałszowane, to mięso, ryby, alkohole, miody, tłuszcze, ocet winny, kawa i przyprawy. W przypadku dwóch pierwszych produktów fałszerstwo może dotyczyć gatunku, z którego pozyskano mięso czy miejsca połowu.
W jaki sposób zapobiega się fałszowaniu żywności?
Zapobieganie fałszowaniu żywności jest powszechnie praktykowane w większości krajów. Firmy produkujące artykuły spożywcze są kontrolowane pod kątem tego, czy nie stosują food fraud. W tym celu muszą ubiegać się o przyznanie certyfikatów zaświadczających niestosowanie niedozwolonych praktyk. Aby było to możliwe, muszą stosować się do konkretnych, najczęściej bardzo restrykcyjnych wymogów. Jednym z takich międzynarodowych standardów bezpieczeństwa jest BRC. Został opracowany w 1998 roku przez British Retail Consortium. Standardy BRC (w tym np. BRC Food) zawierają m.in. wymagania związane z opracowaniem oraz wdrażaniem procedur mających na celu chronić żywność oraz zapobiegać jej fałszowaniu.
Inne często stosowane standardy, to także International Food Standard (IFS) oraz FSSC 22000. Pierwszy z nich to uzupełnienie BRC o dodatkowe wymagania, jakie muszą spełniać producenci żywności w zakresie zapobiegania fałszowaniu żywności. Określają one m.in. zasady dokumentowania oceny podatności na fałszowanie konkretnych składników oraz oszacowanie takiego ryzyka.
Z kolei firmy z certyfikatem FSSC 22000 muszą udokumentować plan ograniczania takich oszustw, a także określić środki, jakie podejmują w tym celu. Wszystkie te działania mają chronić konsumentów przed ryzykiem nabycia sfałszowanej żywności w sklepach.
